Göreve İade Davası
Göreve İade Davası
Göreve iade olan memurların hakları nelerdir? ÖZDEMİR Hukuk ve Danışmanlık Bürosu | Ankara İdari Dava Avukatı olarak bu yazımızda, disiplin kurulu kararıyla, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. ve 98. Maddeleri gereğince veya son yıllarda ülke gündemimizde fazlasıyla yer alan OHAL Kanun Hükmünde Kararnameleriyle görevinden el çektirilmiş olup sonradan OHAL komisyonu kararı ile göreve iade olan memurların hakları konusundan, bilhassa mali haklarından bahsedeceğiz.
Yukarıda belirtilen nedenlerle görevinden ayrılan personel hakkında, İdari Dava yoluyla veya 2017 yılından bu yana özel bir başvuru yolu olarak getirilen ve belirli bir süre faaliyette bulunması öngörülen OHAL Komisyonu Kararı ile göreve iade kararı verilebilmektedir. Ancak göreve iade olmaları sonrasında, kurumlarıyla aralarında aşağıda yer alan bir kısım yeni uyuşmazlıkların ortaya çıktığı görülmektedir.
Mahkeme Kararı (İptal Kararı) veya OHAL Komisyonu Kararının Sonuçları Nelerdir? İptal kararlarının sonuçları Birçok Danıştay İçtihadı Birleştirme Kurulu ve Danıştay Genel Kurul Kararında yer aldığı üzere, İdare Mahkemelerince verilen iptal kararları ile birlikte, karara konu idari işlem ve bu işlemin doğurduğu hukuksal sonuçlar ortadan kalkar. Başka bir deyişle iptal kararları geriye yürür ve dava konusu işlem hiç olmamışcasına etki doğurur.
Maliye Bakanlığınca yayınlanan 81 No’lu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği’nde yer alan “…Danıştay Birinci Dairesinin Esas No: 1982/112, Karar No: 1982/130 sayılı istişari kararında ise; haklarında tesis edilen göreve son verme, görevden çekilmiş sayılma ya da benzeri işlemlerin iptali üzerine göreve döndürülenlerin, dava dilekçelerinde aylık ve diğer özlük haklarına ilişkin bir istemde bulunup bulunmadıklarına bakılmaksızın işlemin tesisi tarihinden sonraki bütün maddi haklarının ödenmesi gerektiği belirtilmektedir.” ibaresinden de anlaşılacağı üzere iptal kararı sonrası davacının geriye dönük özlük haklarına ilişkin tüm ihlallerin talep dahi olmadan re’sen giderilmesi gerekmekte olup, bunun dışında süresi içerisinde davalı idareden maddi ve manevi tazminat talep etme hakları saklı kalacaktır.
OHAL Komisyonu kararının sonuçları Göreve iade olan memurların hakları konusunda OHAL Komisyonu Kararı ile ilgili olarak da iptal kararlarının sonuçlarına benzer şekilde düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre bahse konu kanunun Kararların uygulanması başlıklı 10. maddesinde “…İlgililerin kamu görevinden çıkarılmasına ilişkin kanun hükmünde kararname hükümleri, bu fıkrada belirtilen kişiler bakımından tüm hüküm ve sonuçlarıyla birlikte ortadan kalkmış sayılır. Bu kapsamda göreve başlayanlara, kamu görevinden çıkarılma tarihlerini takip eden aybaşından göreve başladıkları tarihe kadar geçen süreye tekabül eden mali ve sosyal hakları ödenir. Bu kişiler, kamu görevinden çıkarılmalarından dolayı herhangi bir tazminat talebinde bulunamaz.” hükmü yer almaktadır. Şu kadar ki bu madde kapsamında göreve iade olanların tazminat talebinde bulunma hakkı engellenmiştir.
Göreve İade Olduktan Sonra Oluşan Bazı Yeni Uyuşmazlıklar Ankara idari dava avukatı olarak, bir başvuru yolunun etkililiğinden söz edebilmek için, verdiği kararlarla başvuru konusu olayın sebep olduğu tüm ihlalleri uygun bir şekilde gidermesi gerekmektedir. Bir başka deyişle uyuşmazlık hiç yaşanmamışcasına tüm etkileri giderilmelidir.
Yargı yolu açık bütün idari işlemler hakkında, idare mahkemelerince verilen iptal kararlarında olduğu gibi, OHAL Komisyonu tarafından verilen kabul kararlarında da bu husus geçerli olmalıdır. Bilindiği üzere OHAL Komisyonu, OHAL döneminde yürürlüğe giren KHK’lara karşı yargı yolunun kapalı olması sebebiyle özel ve sonuçları itibariyle etkili bir başvuru yolu olarak düzenlenmiştir.
Ancak bu kararların pratik olarak uygulanması aşamasında davalı idareler ile davacılar arasında yeni uyuşmazlıkların oluştuğu ve dolayısıyla yeni dava konusu işlemlerin ortaya çıktığı görülmektedir. Büyük bir kısmı mali haklarla ilgili olan bu uyuşmazlıkların bir kısmına aşağıda kısaca yer vereceğiz.
Göreve iade olan memurların mali haklarının yasal faizi ile ödenmemesi
Göreve iade olan memurların hakları konusunda Ankara idari dava avukatı olarak görüşümüz mali hakların yasal faizi ile ödenmemesidir. Mahkeme kararıyla veya OHAL Komisyonu kararıyla göreve iade olan memurlara geriye dönük mali haklarının yasal faiziyle ödenmemesi yeni bir uyuşmazlık doğmasına sebep olmaktadır.
AİHM, Anayasa Mahkemesi ve Danıştay’ın çeşitli kararlarında, herhangi bir sebeple hakları ihlal edilenlere, geriye doğru mali hakları toplu olarak ödenerek mağduriyetleri giderilirken, bu mali hakkına geç kavuşması sebebiyle paranın enflasyon karşısında değer kaybettiği gözetilmeden ödeme yapılmasının, ayrıca mülkiyet hakkının ihlali anlamına geleceği ifade edilmektedir.
Biz de gerek mahkeme kararıyla, gerekse de OHAL Komisyonu Kararıyla göreve iade edilen memurlara mali hakları ödenirken yasal faiziyle beraber ödenmesi gerektiğini değerlendirmekteyiz.
Göreve iade edilenlerde vergi matrahı sorunu Göreve iade olan memurlara mali hakları ödenirken ödemenin, ödeme yapılan dönemin vergi matrahına ilave edilmesi yeni bir uyuşmazlık konusu olmaktadır.
Konu ile ilgili idareler, Maliye Bakanlığının da görüşleri doğrultusunda geriye dönük ücret ödemeleri hangi dönemde ödenecek ise o dönemde geçerli olan gelir vergisi tarifesinin esas alınacağını belirtmektedirler.
Ancak Danıştay’ın bazı kararlarından, İdari yargının bu konuda farklı düşündüğü görülmektedir. Geçmiş dönemler için yapılan ödemelerin toplu olarak ödemenin yapıldığı dönemin vergi matrahına dahil edilmemesi gerektiği, her bir ödemenin söz konusu olduğu döneme ait olacak şekilde ayrı ayrı vergi kesintisine tabi tutulması gerektiği kanaatini taşıdığı anlaşılmaktadır.
Konu ile ilgili Danıştay 4. Dairesinin 28.11.2005 tarihli, E:2005/340, K:2005/2266 sayılı kararında “Yargı kararıyla görevine dönen kişiye geçmiş 5 yıllık dönem için ödenen toplam ücretin, ödeme tarihindeki oran üzerinden değil, her bir vergilendirme dönemi için geçerli olan oran üzerinden vergi hesaplanması gerekir.” ifadelerine yer verilmiştir.
Vergi Usul Kanunun 122. ve 124. maddelerinde dava açma süresinin geçirildiği hallerde dahi düzeltme talebi ve şikayet yolu ile vergi hatasının giderilmesi talebinde bulunulabileceği öngörülmüştür. Bu yolla da olumlu sonuç alınamaması halinde bu işleme karşı Vergi Mahkemesinde dava açılması mümkündür.
Göreve iade olan öğretmenlerin ek ders ücretinin ödenmemesi
Göreve iade olan memurların hakları konusunda öğretmenlere ayrı bir başlık açmak gerekir. Göreve iade olan öğretmenlere, fiili olarak öğretmenlik görevini icra etmemeleri gerekçesiyle geçmişe ait ek ders ödemelerinin yapılmaması da göreve iade sonrasında ortaya çıkan yeni uyuşmazlıklardan bir tanesidir.
Uyuşmazlık konusu ek ders ücretinin ödenip ödenemeyeceği hususunda karar verirken ilgili mevzuatın incelenmesi gerekir. Ayrıca ek ders ücreti alma konusunda ihtimal sınırlarını aşan bir kesinlik söz konusu ise, yani o dönemlerde çalışan tüm öğretmenler bu ödemeden yararlanmış ise göreve iade olan öğretmenlere de bu ödemenin yapılması gerektiğini değerlendirmekteyiz.
Ancak ihtimal söz konusu ise veya ek ders verilmesi idarecilerin takdirine veya belli koşullara bağlanmış ise duruma göre değerlendirilerek bu ödemelerin yapılmaması da mümkün olabilecektir.
Göreve iade olan polislerin fazla çalışma ücretinin ödenmemesi
Göreve iade edilen memurların hakları konusunda polislerin durumuna da ayrıca değinmek gerekir. Göreve iade olan polislere, 3201 sayılı Kanunun ek 21. maddesi uyarınca ödenen fazla çalışma ücretinin geriye dönük olarak ödenmemesi de göreve iade sonrası oluşan bir başka uyuşmazlık türüdür. Göreve iade olan polisler fiili olarak çalışmadıkları gerekçesiyle kurum bu geçmiş ödemeleri ödemeyebilmektedir.
Ancak 3201 sayılı Kanunun ek 21. maddesi uyarınca ödenen ve fazla çalışma ücreti adı verilen bu ödeme tüm polislere her ay düzenli olarak ödenmektedir. Aslında fazla çalışmış olmanın karşılığı ödenen bir ücret değildir. Bu sebeple göreve iade olan polislere geriye dönük olarak bu alacağın da ödenmesi gerekmektedir. İdari yargının da bu yönde kararlar verdiği görülmektedir.
OHAL Komisyonu Kararı ile göreve iade olan memurların tazminat talep etmesinin engellenmesi
7075 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanunun Kararların uygulanması başlıklı 10. maddesinde “…İlgililerin kamu görevinden çıkarılmasına ilişkin kanun hükmünde kararname hükümleri, bu fıkrada belirtilen kişiler bakımından tüm hüküm ve sonuçlarıyla birlikte ortadan kalkmış sayılır. Bu kapsamda göreve başlayanlara, kamu görevinden çıkarılma tarihlerini takip eden aybaşından göreve başladıkları tarihe kadar geçen süreye tekabül eden mali ve sosyal hakları ödenir. Bu kişiler, kamu görevinden çıkarılmalarından dolayı herhangi bir tazminat talebinde bulunamaz.” hükmü yer almaktadır.
Tazminat talebinde bulunma hakkına engel getirilmesi, Anayasa’nın Yargı yolu başlıklı 125. Maddesinin “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır…. İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür.” hükümleri ile bağdaşmamaktadır. İlgili Kanundaki bu hüküm göreve iade olan memurların maddi ve manevi tazminat talep etme haklarının önünde engel teşkil etmektedir. Bu durumda idareler bu hükme dayanarak tazminat taleplerini reddedeceklerdir.
Göreve iade edilen memurların tazminat taleplerinin reddedilmesi işlemine karşı dava açmaları durumunda 7075 sayılı Kanunun 10. Maddesinde yer alan “…Bu kişiler, kamu görevinden çıkarılmalarından dolayı herhangi bir tazminat talebinde bulunamaz.” ibaresinin Anayasa’ya aykırılığı gerekçesiyle iptali için Anayasa Mahkemesine gönderilmesi talebini de dava dilekçelerine eklemeleri yerinde olacaktır. Aksi takdirde ilgili kanun hükmü dolayısıyla davalardan sonuç alınması zor gözükmektedir.
Anayasanın 153. Maddesi gereğince Anayasa Mahkemesi iptal kararlarının geriye yürümezliği ilkesi geçerlidir. Ancak iptal kararları, görülmekte olan ve henüz kesinleşmeyen davaları etkilemektedir. Bu sebeple Anayasa Mahkemesince verilecek iptal kararlarından devam eden ve henüz kesinleşmeyen tüm davalar etkilenecektir.
OHAL Komisyonu Kararı ile göreve iade olan memurların tazminat talep etmesinin engellenmesinin Anayasa’ya aykırı olduğu görüşündeyiz. Bu sebeple Anayasa Mahkemesinin bu hükmü iptal etmesini beklemekteyiz.
Ankara İdari Dava Avukatı ÖZDEMİR Hukuk ve Danışmanlık Bürosu olarak, OHAL Komisyonu Kararı ile göreve iade olan memurların haklarının, hukuka uygun şekilde tespit edilmesi ve bu hakların tam anlamıyla korunması için hizmetinizdeyiz. Göreve iade olan memurların mali haklarının ve diğer haklarının korunması için gerekli olan hukuki süreçlerin en kısa sürede başlatılması büyük önem arz etmektedir.
Mahkeme Kararıyla Göreve İade Edilenlerin Hakları:
Mahkeme kararıyla göreve iade edilen memurların hakları, yasal olarak korunmaktadır. Göreve iade edilen memur, görevine geri döndüğü tarihten itibaren kesintisiz olarak çalışma hakkına sahiptir. Ayrıca, göreve iade edilen memur, görevine iade edilmeden önceki statüsüne ve pozisyonuna geri döner ve bu süreçte herhangi bir ayrımcılığa uğramaz.
Göreve İade Edilen Memurun Maaş İadesi Hesaplama:
Göreve iade edilen memurun maaş iadesi hesaplanırken, memurun görevden alındığı tarih ile mahkeme kararıyla göreve iade edildiği tarih arasındaki maaş kaybı dikkate alınır. Bu süre zarfında memurun almış olması gereken maaş tutarı hesaplanarak, bu tutarın eksik olan kısmı hesaplanır ve ilgili memura ödenir.
Göreve İade Manevi Tazminat:
Göreve iade edilen memurların manevi tazminat alma hakları bulunmaktadır. Memurun görevden alınması sürecinde yaşadığı mağduriyet ve haksızlık nedeniyle manevi tazminat talep edebilir. Mahkeme kararıyla göreve iade edilmiş olması, bu manevi tazminat talebini ortadan kaldırmaz. Memur, yaşadığı manevi kayıpların tazmin edilmesi için gerekli yasal süreci başlatabilir.
Göreve İade Edilen Memurun Maaş İadesi Ne Zaman Yapılır:
Göreve iade edilen memurun maaş iadesi, mahkeme kararıyla göreve iade edildiği tarihten itibaren en kısa sürede yapılmalıdır. Genellikle bu ödeme, memurun göreve iade edildiği tarihten sonraki maaş ödeme döneminde gerçekleştirilir. Ancak, işleyiş ve ödeme süreci kurumdan kuruma farklılık gösterebilir.
İdare Mahkemesi Göreve İade Kararları:
İdare Mahkemesi, görevden alınmış olan memurların başvurularını değerlendirerek, haksızlığa uğradıklarını düşündükleri durumlarda göreve iade kararı verebilir. Bu kararlar, memurun haklarının korunması ve haksız uygulamaların düzeltilmesi amacıyla alınır. İdare Mahkemesi’nin göreve iade kararları yasal bir zeminde ve titizlikle incelenir ve uygulanır.
Göreve İade Edilen Memurun Maaş İadesi Yasal Faiz:
Göreve iade edilen memurun maaş iadesinde yasal faiz uygulanabilir. Yasal faiz oranı, memurun maaşının iadesinin gecikmesi durumunda ödenen faiz miktarını belirler. Bu faiz miktarı genellikle ülkenin merkez bankası veya ilgili yasal düzenlemeler tarafından belirlenen oranlar doğrultusunda hesaplanır.
Göreve İade Maaş Hesaplama:
Göreve iade edilen memurun maaş hesaplaması, memurun görevden alındığı tarih ile göreve iade edildiği tarih arasındaki maaş kaybının hesaplanmasıyla gerçekleşir. Bu hesaplama sürecinde, memurun normal çalışma süresine, görevde bulunduğu pozisyona ve diğer maaş unsurlarına dikkat edilir. Ardından, maaş kaybının karşılanması için gerekli olan tutar belirlenir.
Göreve İade Edilen Memurun Maaş İadesi Dilekçe:
Göreve iade edilen memurun maaş iadesi için dilekçe yazması gerekebilir. Bu dilekçede, memurun görevden alındığı tarih, mahkeme kararıyla göreve iade edildiği tarih, maaş kaybı ve maaşın iadesi talep edilir. Dilekçe, ilgili kuruma veya kişiye resmi yollarla iletilerek işlem başlatılır ve memurun haklarının korunması sağlanır.
